Zeemansleven

Kapitein Bakker

’t Behouden Huys is een historisch museum in de breedste zin van het woord; we tonen en vertellen zoveel mogelijk over de geschiedenis van Terschelling. We zijn dus beslist geen scheepvaartmuseum, maar toch komen we er niet onderuit dat een groot deel van het museum direct of indirect te maken heeft met het zeemansleven. Het begint al met de naam, gebaseerd op het huis, of beter gezegd de hut, die Willem Barentsz, de bekendste zeeman van Terschelling, samen met zijn bemanning bouwde op Nova Zembla. Een replica van de hut staat in de tuin van het museum. We hebben daarnaast o.a. de zeemanssouvenirs, een stijlkamer die ingericht is als de kamer van een zeemansgezin, een verhaal van de ‘Wonderlijke Waarheden’ over een barre reis naar Groenland en de permanente tentoonstelling over loodswezen, reddingwezen en betonning.

Gelijk bij binnenkomst in de balieruimte zijn de twee beroepen waar het eiland zijn bestaansrecht oorspronkelijk, lang voor het toerisme in opkomst kwam, aan te danken heeft te zien. De antieke kaaspers staat voor het boerenleven. Daarboven hangt als symbool voor de scheepvaart, het oudste schilderij van een Terschellinger, het schilderij van schipper Cornelis Bakker die leefde van 1739 tot 1774. Hij overleed tijdens een reis naar Riga, nabij het eiland Bornholm en liet een vrouw en drie dochters achter, waarvan de jongste 2 weken oud was. Aan de grandeur van het schilderij te zien een belangrijk man, maar hij werd dus maar 35 jaar oud.

Dat er heel veel zeevarenden zijn op het eiland is eigenlijk nooit veranderd. De leefomstandigheden van die zeevarenden en hun familie veranderde uiteraard wel. Vroeger gingen de mannen soms een paar jaar van huis en het was sowieso maar afwachten of ze ooit weer thuiskwamen. Voor de kapiteins zullen de omstandigheden aan boord misschien nog redelijk zijn geweest en de verdienste goed, maar voor de lagere rangen zal varen beslist geen feestje zijn geweest. Ergens tussen mijn familiefoto’s vond ik een foto van een voorvader. Misschien mijn betovergrootvader. Een Vlielander jongen, 14 jaar oud, in wat te grote kleding, op de foto gezet in een studio in Amsterdam. ‘Voor het eerst naar zee’, staat achter op het prentje. Ook een paar jaar later is een dergelijke foto van hem gemaakt. Een herinnering voor zijn familie voor het geval hij op zee zou blijven.

Een eiland vol zeevarenden. Nog steeds. Niet alleen omdat veel eilanders jongens (en tegenwoordig ook meisjes) naar de zeevaartschool gaan, maar ook omdat veel studenten hier blijven hangen. Generatie na generatie, zo ook mijn vader en mijn man En het zeemansleven veranderde mee met tijd en techniek. Kijk alleen maar naar de laatste 30 jaar. Eind jaren ’80 ging mijn man nog zo’n 5 maanden naar zee en was dan een krappe 2 maanden thuis. We schreven elkaar op luchtpostpapier en had je een vraag dan duurde het 6 weken voor je antwoord kreeg. Was er echt iets belangrijks, dan was het mogelijk om een fax te sturen. Het televisieprogramma ‘Kopen zonder kijken’, waarbij stellen ongezien een huis kopen? Niets bijzonders. Toen het huis waar we nu nog wonen te koop stond stuurde ik een fax met plattegrond en vraagprijs van het huis naar het schip. Een paar uur later kwam een telefoontje per satelliet met het verlossende antwoord: “Koop het maar.” Het duurde nog 3 maanden voor hij het zelf kon zien.

Tegenwoordig is hij 2 maanden weg, 2 maanden thuis. We kunnen elke dag appen en mits het schip dicht bij de kust is bellen. Als we dat willen kunnen we bellen met beeld en we kunnen foto’s sturen zoveel als we willen. Maar soms bekruipt me iets van luchtpostnostalgie. Want het had ook wel wat, dat echte ‘zeemansvrouwenleven’. Wat niet veranderd is, is het feit dat zeevarenden vaak weg zijn met de feestdagen. Zo ook mijn man. En ik? Ik ben helemaal niet zielig, want ik zoek de gezelligheid in het museum, bij de collega’s en de bezoekers. En mocht ik last krijgen van zelfmedelijden, dan kijk ik gewoon even naar het schilderij van Bakker. In gedachte hoor ik hem zeggen dat ik niet klagen mag. Gelijk heeft hij.

Tekst: Nienke Meijvogel-Blom

Maker onbekend.

Schenking mevrouw J. Schulz (2018)