Wat is dat toch, dat eilanders zich vrij willen voelen? In het verleden, volgens mij begin jaren ’80, hadden we de actie: ‘Vrije vogels, gekooide mensen’, toen de Waddenvereniging strengere regels wilde invoeren wat betreft het gebruik van het wad. Eilander tradities zoals ‘wurmen dillen’, ‘stootjes zetten’ en vissen met botwand, zouden hierdoor verboden worden. Toegegeven, de eer van het bedenken van de actie tegen het beperken van dat wat wij als ons cultuurgoed beschouwen kwam de Vlielanders toe, maar sloeg al snel over naar het buureiland. De strengere regelgever liep gelukkig met een sisser af, maar toen vanwege Natura 2000 de regels opnieuw strenger leken te worden, werden de stickers van de oude actie heruitgegeven en zag je ze al snel weer in het straatbeeld opduiken.
De vrijheid van vogels blijkt bijzonder jaloersmakend, want ook in de herkenningstune van ‘Radio Terschelling’, de piratenzender uit diezelfde tijd, kwam dat thema terug: ‘Vrij zijn als een vogel’, van de New Four. Dat de zender mateloos populair was, kwam ongetwijfeld ook omdat hij illegaal was. Een klein beetje tegen de regels in gaan vinden we tenslotte ook leuk, denk aan cranberries plukken als het nog niet vrijgegeven is, of gejutte spullen niet bij de strandvonder inleveren. Het is wat eilander kattenkwaad, meer niet.
Wat me opviel op de betreffende promotiepagina, was dat sommige van onze gasten zich ook vrij voelden op Terschelling omdat ze er zoveel konden doen. Georganiseerde sportactiviteiten, terrasjes pakken, uit eten, zeehondentochten… Ik vond dat opvallend, omdat voor mij en volgens mij het merendeel van de eilanders, maar ook voor veel van onze bezoekers, dat gevoel van vrijheid juist in het ‘niets doen’ zit. Gewoon wat door het bos of in het duin struinen, genieten van de natuur en af en toe op een duintje de omgeving in je opnemen. Of over zee of wad staren en elke keer weer wat anders zien. Die ruimte om ons heen, dat is wat we nodig hebben. En misschien zit daar ook wel het verschil. Als je niet opgegroeid bent met die ruimte, zoek je de vrijheid misschien in andere dingen. Het is maar net waar je aan gewend bent. De jongere generatie, de jeugd aan de vaste wal, maar ook eilanders, zijn ook meer gewend aan activiteiten. Zo kan het gevoel, voor wat jij als vrij zijn ervaart, voor iedereen anders zijn.
Veel jong volwassen eilanders komen op een punt dat ze moeten gaan kiezen wat ze willen. Tijdens hun studieperiode aan de vaste wal hebben ze kunnen proeven aan het leven met concerten, theaters, winkelen en andere uitstapjes. En dan kan een toekomst op het eiland saai lijken. ‘Je kan hier niks, dat maakt me onrustig’, hoor ik wel eens. Hetzelfde wat veel badgasten in feite ook zeggen: ‘Nu in de zomer is het hartstikke leuk, maar ik zou hier niet kunnen wonen, want in de winter zou ik me opgesloten voelen.’ Terwijl dat ‘niets kunnen’ voor mij ook ‘niets hoeven’ betekent en dat geeft mij nou juist weer rust.
Eilanders, dat zijn gewoon enorme bofkonten en ondanks dat is ontevredenheid ons ook niet vreemd. Maar bekruipt ons dat gevoel, dan slaan we onze vleugels gewoon even uit in de natuur. Ga even bovenop een duintop staan, kijk om je heen naar de horizon, denk aan de mensen die deze ruimte en vrijheid niet hebben en relativeer. Dan kan je er weer even tegenaan. Eilanders zijn soms wat vreemde vogels en al kunnen we niet vliegen, we voelen ons toch vrij.
Foto en tekst: Nienke Meijvogel-Blom